Palmiyelerin Altında Stevenson

Alberto Manguel'le ilk kez Hayali Yerler Sözlüğü ile tanışmıştım, bu tanışmadan sonra bütün kitaplarını edindim. Palmiyelerin Altında Stevenson, yazarın Türkçe'de ki ilk kurmacası.

Alberto Manguel, kitapta Define Adası, Dr. Jekyll ve Mr. Hyde, İntihar Kulübü gibi kitaplarından tanıdığımız Robert Louis Stevenson'un son günlerini yeniden kuruyor. Samoa'da, Tusitala (Hikayeci) diye çağrılan Stevenson'un gözünden Samoa betimlemeleri, egzotik güney adalarında misyonerlik, sömürgecilik ve hakim güç ile yerli halk arasındaki ilişkileri. Hele misyonerlerin gözünde yerli halkın konumu güzel anlatılmış. 

Doğduğunuz ya da yaşamınızın bir kısmını geçirdiğiniz, sevdiğiniz güzel hatıralarınız olan bir şehirden ayrıldıktan sonra yaşadığınız yeni yerde, o günlerin, o sokakların anılarda da olsa nasıl uzaklaştığını, yabancılaştığını tahmin edebilirsiniz. Şu satırları okurken bunu çok düşündüm, kimin zihninde bu hayaller zamanla silikleşmez ki: (...Stevenson Londra gazetelerini okumaya çalışıyordu: gece her zamanki gibi rahatsızlanmıştır, şimdi de kafası hiç iş yapmak istemiyormuş gibiydi. Ona tanıdık gelen ama tam da çıkaramadığı adları, silik birer anı gibi okuyordu; bir zamanlar o kadar iyi bildiği bu yerin böylesine beklenmedik bir coğrafya tarafından bu kadar mutlak bir şekilde işgal edilmesinini ne garip olduğunu, birinin anımsanan durumlarıyla diğerinin insanın üstüne üstüne gelen duyumlarının nasıl karıştığını düşündü bu günlerde sık sık yaptığı gibi. -syf.9)

Öleceğini bilen, hasta Stevenson'un gerçek ile karabasan arasında gidip gelen son günleri sizi de gizemin içine çekiyor. Gerçeğin düşle karıştığı bu kurmacada bazen sizde bu karabasana düşüp sıkılabilirsiniz; ama Cem Akaş'ın güzel çevirisi imdadınıza yetişiyor.

Şimdi gelelim kitapta altını çizdiğim satırlar;

" 'Ne zaman ayrıldınız Edinburgh'dan?' diye sordu.
'Anımsayamayacağım kadar uzun bir zaman önce dedi,' adam. 'Şehir benim için çok uzakta şimdi, nerdeyse yok gibi.'
'Benim içinse tersi geçerli.' dedi Stevenson. 'Aradaki uzaklık, oradayken olmadığım kadar orada kılyor beni.'" (syf.8)

" 'Nostalji' sözcüğü (okuduklarından anımsadığı kadarıyla) onyedinci yüzyılda Alsace'lı bir öğrenci tarafından, tıbbi bir tezde, memleketlerinin dağlarından uzak kalan İsviçreli askerlerin hastalığını tanımlamak için kullanılmıştı ilk kez. Stevenson için bunun tam tersi geçerliydi: daha önce hiç görmediği yerleri özlemenin verdiği acıydı nostalji." (syf.22)

"Bay Baker içkileri koyup bardakalrdan birini Stevenson'a doğru itti.
'İçin. Bu cehennemde yaşamak istiyorsanız, hem bedeniniz, hem de ruhunuz güçlü olmalı.'
'İçki içmezsiniz diye düşünmüştüm,' dedi Stevenson.
'Ben içerim, ama onlar içmemeli,' diye yavaşça yanıtladı Bay Baker. 'Ben önümde uzandığını bildiğim yoldan şaşmadan ilerleyebilirim; onlar içinse her bir damla, yoldan çıkma nedenidir. Kendi cehennemlerinde yanmalarını, o çok sever gözüktükleri alkole hepsini iyice bulayıp ateşe vermeyi çok isterdim. Bu yitik insanlıktan nefret ediyorum.'
(...)
'İyi bir bardak içkiden ve bir tabak yemekten mahrum bırakmam kendimi. Başka bir insanı da bırakmam. Yaşam sevgisi güçlü bir tutkudur, yiyecek içecek gibi basit şeylerde bile bu tutkunun peşinden hep gitmişimdir.'
'Öyle mi?' dedi Bay Baker. 'Ben sevginin güçlü bir tutku olduğuna inanmıyorum. Korku güçlü bir tutkudur; yaşamın en yoğun sevinçlerini tatmak istiyorsanız korkuyla aşık atmalısınız.'
'Ben de korkarım, ama bunu, yaşamı daha da yoğun bir şekilde sevmek için kullanırım.'
(...)
'Aslında haklısınız. Uygarlığımız içi boş bir sahtekarlık. Yaşamın bütün eğlencesi kayboluyor onun yüzünden. Becerdiği tek şey, dünya yüzeyinde daha büyük sayıda insanı aynı anda mutsuz kılmak. Ama bir de sonsuz mutlulukla dolu pek çok an var, cenneti görebildiğimiz anlar, bunlar için yaşıyorum ben. Yine de bu anların bir teki için bile başka bir insanın acı çekmesine neden olmayı kabul edemem.' " (syf.31)